Jedna džez simfonija, jedan džez koncert i jedna džez svita, sa puno dobrog ritma uz šarmantnu i delikatnu, sasvim kontrastnu, Debisijevu Rapsodiju za klarinet i orkestar čine program kojim diriguje Valentin Urjupin koji ovom prilikom odmenjuje Hauarda Grifitsa. Po prvi put, sa Filharmonijom kao solista nastupa beogradski đak Stojan Krkuleski, solo klarinetista Simfonijskog orkestra iz Lucerna.
Tokom dvadesetih godina proteklog veka, američki kompozitor Džordž Antajl (1900-1959) napisao je niz dela u kojima je pokušao da kombinuje džez sa simfonijskom tradicijom. Najpoznatiji rezultat ove prakse bila je Rapsodija u plavom Džordža Geršvina (1924), napisana za orkestar Pola Vajtmana, a Antajl je, u želji da stavi Geršvina u senku, 1925. godine napisao Džez simfoniju. Iako u tome nije uspeo, stvorio je delo koje na čak odvažniji način uodnošava žanrove popularne i klasične muzike. Džez simfonija je premijerno izvedena u Karnegi Holu u Njujorku, 10. aprila 1927. godine, a potom ju je kompozitor skratio i revidirao 1955. godine. Uvažavajući činjenicu da je nastalo neznatno nakon Rapsodije u plavom, kompozitor je svoje ostvarenje ipak smatrao jednim od najboljih pionirskih pokušaja sintetisanja američkog džeza kao prihvatljivog simfonijskog izraza.
Svestrana ličnost Artura Džejkoba Aršavskog, poznatog pod umetničkim imenom Arti Šo (1910-2004) vezuje se za američku kulturnu scenu na kojoj je bio aktivan kao klarinetista, kompozitor, vođa džez orkestra, glumac i pisac. Priznat kao jedan od najboljih džez klarinetista svih vremena, Šo je tokom tridesetih i četrdesetih godina 20. veka predvodio jedan od najpopularnijih džez bendova u SAD-u. Najpoznatije delo Artija Šoa je Koncert za klarinet i džez orkestar. Ovo zabavno i popularno ostvarenje obiluje elementima džeza i bugi-vugija, uz virtuozne pasaže
klarineta koji dominira kompozicijom i donosi uvodne i završne solističke kadence. Delo završava tonom ce4, najvišim tonom koji klarinet može da proizvede. Šo i njegov orkestar izveli su ovaj koncert u filmu Freda Astera „Second Chorus“ iz 1940. godine, u kojem je Šo tumačio jednu od glavnih uloga.
Rodonačelnik impresionizima u muzici, francuski kompozitor Klod Debisi (1862-1918), najpoznatiji je po svojim raskošnim orkestarskim ostvarenjima, ali i klavirskim delima. Prva rapsodija je nastala 1909-10. godine kao konkursna kompozicija za potrebe godišnjih ispita Pariskog konzervatorijuma, sa ciljem da se ispitaju sposobnosti studenata. Delo je posvećeno Prosperu Mimaru, profesoru klarineta u ovoj visokoj školi, koji ga je i premijerno izveo, 16. januara 1911. godine. Kako naslov implicira, delo ima slobodnu formu, u okviru koje kompozitor pred izvođača postavlja velike izazove koji uključuju brojne tehničke prepreke, ispitivanje izdržljivosti, kontrolu daha, kao i tonsku suptilnost, intonaciju i izvođačke nijanse. Iako je originalno zamišljena kao konkursna kompozicija, Prva rapsodija je ubrzo dobila epitet remek dela i počela da se izvodi na koncertnim scenama. Debisi je potom orkestrirao delo, koje je potom postalo značajan deo repertoara za klarinet i orkestar. Naslov Prva rapsodija implicira da je Debisi nameravao da napiše i drugu, ali se ova namera nikada nije materijalizovala.
Kompozitorski opus Dmitrija Šostakoviča (1906-1975) sadrži veliki broj simfonija, opera i dela iz žanra kamerne muzike, ali i izvestan broj dela lakšeg žanra, za zabavu i razonodu. Jedno od njih, Svita za revijalni orkestar br. 1 komponovana je kasnih pedesetih godina prošlog veka. Dugo vremena se smatralo da je to zapravo Svita za džez-orkestar br. 2 iz 1938. godine, izgubljena tokom Drugog svetskog rata, te je pod tim nazivom često i izvođena (originalno delo u tri stava je pronađeno tek 1999, a premijerno izvedeno 2000. godine). Svita za revijalni orkestar br. 1 u osam
stavova sadrži baletsku, pozorišnu i filmsku muziku koju je Šostakovič pisao između 1930-1950. godine, a poslednja napisana numera je Valcer br. 2, koji je komponovan za film Prvi ešalon, nepunu godinu pre kompletiranja svite. Dok su prvi i završni stav bazirani na Maršu iz filma Korzinkinine avanture, Prvi ples je doslovno ponovljena numera Narodni praznik iz filmske svite Obad, a Drugi ples potiče iz numere Poziv na randevu iz baleta Bistri potok (poznat kao muzika iz filma Stenlija Kjubrika Širom zatvorenih očiju). Standardnom revijalnom orkestru koji pored uobičajenih simfonijskih instrumenata uključuje i saksofone, pridodati su i gitara, harmonika i dva klavira (ponekad se deonica izvodi na jednom instrumentu, četvororučno).
mr Asja Radonjić
